Theo quy định tại Bộ luật dân sự 2015 không có định nghĩa về hộ gia đình, tuy nhiên ta có thể tham khảo khái niệm hộ gia đình quy định tại Điều 106 Bộ luật dân sự 2005:
“Điều 106. Hộ gia đình
Hộ gia đình mà các thành viên có tài sản chung, cùng đóng góp công sức để hoạt động kinh tế chung trong sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp hoặc một số lĩnh vực sản xuất, kinh doanh khác do pháp luật quy định là chủ thể khi tham gia quan hệ dân sự thuộc các lĩnh vực này.”
Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về chế định hộ gia đình trong Bộ luật dân sự 2015
- Chủ thể trong quan hệ dân sự có sự tham gia của hộ gia đình trong quan hệ dân sự
Trường hợp hộ gia đình tham gia quan hệ dân sự thì các thành viên của hộ gia đình là chủ thể tham gia xác lập, thực hiện giao dịch dân sự hoặc ủy quyền cho người đại diện tham gia xác lập, thực hiện giao dịch dân sự. Việc ủy quyền phải được lập thành văn bản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. Khi có sự thay đổi người đại diện thì phải thông báo cho bên tham gia quan hệ dân sự biết.
Như vậy Bộ luật dân sự 2015 đã bỏ chế định về người đại diện theo pháp luật của hộ gia đình mà tất cả chủ thể tham gia hoặc đại diện theo ủy quyền.
Trường hợp thành viên của hộ gia đình tham gia quan hệ dân sự không được các thành viên khác ủy quyền làm người đại diện thì thành viên đó là chủ thể của quan hệ dân sự do mình xác lập, thực hiện.
Việc xác định chủ thể của quan hệ dân sự có sự tham gia của hộ gia đình sử dụng đất được thực hiện theo quy định của Luật đất đai.
Lưu ý: Hậu quả pháp lý đối với giao dịch dân sự do thành viên không có quyền đại diện hoặc vượt quá phạm vi đại diện xác lập, thực hiện
Trường hợp thành viên không có quyền đại diện mà xác lập, thực hiện giao dịch dân sự nhân danh các thành viên khác của hộ gia đình, thực hiện vượt quá phạm vi đại diện thì hậu quả pháp lý của giao dịch được áp dụng theo quy định tại các Điều 130, 142 và 143 của Bộ luật này dân sự 2015.
Giao dịch dân sự do bên không có quyền đại diện hoặc vượt quá phạm vi đại diện xác lập, thực hiện mà gây thiệt hại cho thành viên khác của hộ gia đình, người thứ ba thì phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
- Tài sản chung của hộ gia đình
-Tài sản của các thành viên gia đình cùng sống chung gồm tài sản do các thành viên đóng góp, cùng nhau tạo lập nên và những tài sản khác được xác lập quyền sở hữu theo quy định pháp luật như được tặng cho chung, thừa kế chung hoặc tài sản mà các thành viên thỏa thuận là tài sản chung.
- Việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung của các thành viên gia đình được thực hiện theo phương thức thỏa thuận. Trường hợp định đoạt tài sản là bất động sản, động sản có đăng ký, tài sản là nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình phải có sự thỏa thuận của tất cả các thành viên gia đình là người thành niên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp luật có quy định khác.
Trường hợp không có thỏa thuận thì áp dụng quy định về sở hữu chung theo phần được quy định tại Bộ luật dân sự và luật khác có liên quan, trừ trường hợp tài sản của vợ chồng.
- Trách nhiệm dân sự của hộ gia đình
Nghĩa vụ dân sự phát sinh từ việc tham gia quan hệ dân sự của hộ gia đình do hộ gia đình hay người đại diện của hộ gia đình nhân danh hộ gia đình xác lập được bảo đảm thực hiện bằng tài sản chung của các thành viên.
- Trường hợp các thành viên không có hoặc không đủ tài sản chung để thực hiện nghĩa vụ chung thì người có quyền có thể yêu cầu các thành viên thực hiện nghĩa vụ liên đới theo quy định Bộ luật dân sự.
- Trường hợp các bên không có thỏa thuận, hợp đồng hợp tác hoặc luật không có quy định khác thì các thành viên chịu trách nhiệm dân sự theo phần tương ứng với phần đóng góp tài sản của mình, nếu không xác định được theo phần tương ứng thì xác định theo phần bằng nhau.
- Thừa kế quyền sử dụng đất được Nhà nước giao cho hộ gia đình
Hộ gia đình được Nhà nước giao đất nếu trong hộ có thành viên chết thì quyền sử dụng đất của thành viên đó được để lại cho những người thừa kế theo quy định tại của Bộ luật Dân sự năm 2015 và pháp luật về đất đai.
- Sổ hộ khẩu
Sổ hộ khẩu được cấp cho hộ gia đình hoặc cá nhân đã đăng ký thường trú và có giá trị xác định nơi thường trú của công dân. Sổ hộ khẩu được cấp cho từng hộ gia đình. Mỗi hộ gia đình có một hộ khẩu riêng.
Mỗi hộ gia đình cử một người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ làm chủ hộ để thực hiện và hướng dẫn các thành viên trong hộ thực hiện quy định về đăng ký, quản lý cư trú. Trường hợp không có người từ đủ mười tám tuổi trở lên hoặc có người từ đủ 18 tuổi trở lên nhưng bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự thì được cử một người trong hộ làm chủ hộ.
Trên đây là những vấn đề về tính pháp lý của hộ gia đình theo quy định của Bộ luật dân sự hiện hành. Nắm được những vấn đề trên giúp bạn thực hiện tốt hơn quyền và nghĩa vụ của bản thân cũng như hộ gia đình của bạn để tránh trường hợp dẫn đến thiệt hại cho hộ gia đình.
Nếu như bạn có bất cứ vấn đề gì vướng mắc, chưa rõ và cần một hình thức tư vấn nhanh gọn, tiết kiệm chi phí, bạn hãy tìm đến IURA.
IURA không chỉ là một ứng dụng đơn giản, nó là nơi kết nối bạn với luật sư của mình một cách nhanh chóng, một người bạn đáng tin cậy giúp bạn giải quyết các vấn đề pháp lý không chỉ trong lĩnh vực hình sự mà còn nhiều lĩnh vực khác như dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại,…
Với một cộng đồng luật sư đa ngành, đa nghề, trải dài khắp Việt Nam, IURA tự tin mang đến cho bạn trải nghiệm tư vấn pháp lý tốt nhất.
